سالیان سال است که شهر قم به برکت وجود نگینی چون حضرت معصومه (س) بزرگان و عالمانی را میهمان علم و فضایل خود کرده است چنانچه همگان بر سر سفره احسان کرامت کریمه اهل‌بیت میهمان بوده و مسیر نشر فرهنگ تشیع از این شهر مقدس نشر داده می‌شود.

از طرفی شاهد هستیم که در لسان اهل بیت بر اهمیت و امتیاز آن سخن‌های بسیاری گفته شده است چنانچه در بیانی نبود عالمان قم را عاملی برای تباهی دیانت مردم معرف می‌کنند.

در روایتی اهل‌بیت(ع) شهر قم را شهر شیعیان و پناهگاهی برای آنان معرفی کرده معرفی کرده به‌طوری که ولایت اهل‌بیت را پذیرفته‌اند. 

قم؛ پایگاه اصلی تشیع برای جهان اسلام

مریم بابااحمدی کارشناس ارشد و مدرس تاریخ اسلام و مدیر حوزه علمیه کوثر ولایت در گفتگوی اختصاصی با "تبیان" در رابطه باارزش و جایگاه شهر قم گفت؛ قم به‌عنوان جایگاه ویژه‌ای برای تشیع شناخته شده و می‌بینیم که ائمه قبل از حضرت معصومه (س) مثل امام صادق و پدر بزرگوار حضرت معصومه، امام کاظم (ع) به‌طور ویژه درمورد قم صحبت کرده و برای شهر قم به لحاظ علمی و حدیثی جایگاه ویژه و ارزشمندی قائل شده‌ به‌طوری شاهد هستیم که بسیاری از رجال حدیثی در این شهر حضور دارند.

هجرتی که به دست کریمه اهل‌بیت کامل می‌شود

وی هجرت حضرت معصومه (س) به قم را نقطه شروعی برای جذب علما و محدثین به این شهر دانست و ادامه داد؛ حضور و هجرت حضرت معصومه به شهر قم تشویق مضاعفی شد برای علما و محدثینی که در اطراف جهان اسلام بودند از جمله در بغداد، مدینه و سامراء و شهرهایی که جایگاه علمی داشتند، چنانچه با هجرت این بانو به شهر قم شاهد حضور علمای بسیاری چه تربیت شده در قم و چه عالمانی که براثر هجرت وارد شهر قم شدند، هستیم.

این مدرس حوزه هجرت دختر موسی بن جعفر (ع) را تداوم هجرت برادر گرامیشان امام رضا (ع) معرفی کرد و گفت؛ قطعاً در هجرت این بانو به قم حکمت‌هایی از جانب خداوند وجود داشته چنانچه در رابطه با هجرت و حرکت امام حسین (ع) حضور و نقش حضرت زینب (س) مهم و اساسی معرفی شده چنانچه داریم که کربلا در کربلا می‌ماند اگر زینب نبود، ما حضور و هجرت حضرت معصومه (س) را در تداوم هجرت امام رضا (ع) می‌دانیم.

بابا احمدی در ادامه در تبیین رابطه هجرت دو فرزند امام کاظم (ع) افزود؛ تا قبل از امام رضا (ع) ما کشوری به‌عنوان پایگاه شیعه نداشته‌ایم. البته کشورهایی داشته‌ایم که شیعیان زندگی می‌کردند اما کشوری به‌عنوان پایگاه و مرکز تشیع نداشتیم. با هجرت امام رضا و تداوم آن با هجرت خواهر بزرگوار ایشان و نیز برقراری یک محبت دوسویه و متقابل میان اهل قم و اهل‌بیت(ع) و امامان شیعه، از اواخر قرن اول هجری قم به عنوان پایگاه و کانون شیعیان و علاقمندان به خاندان اهل‌بیت می‌شود.

به اعتقاد ما حکمت هجرت حضرت رضا و حضرت معصومه در راستا و تداوم حکمت‌های خداوندی بوده چراکه خواست خداوند بر این رقم خورده که با فراهم آمدن این مقدمات پایگاه مهم و محکمی برای تداوم و گسترش تشیع ایجاد شود.

ایجاد مکتب حدیثی در شهر قم

این استاد حوزه در ادامه به امتیاز دیگری برای شهر قم بیان کرد و ادامه داد؛ یکی از اتفاقات بزرگی که در شهر قم به‌واسطه برکت حضور حضرت معصومه (س) اتفاق افتاد، فراهم شدن بستری برای جمع‌آوری علوم اهل‌بیت در پرتو مکتبی بود که به مکتب حدیثی قم معروف شد.
اگر بخواهیم در این رابطه مختصر تعریف و توضیحی داشته باشیم باید بگوییم که اصل قضیه مکتب و رشد احادیث که به شکل مکتب درآمده را ابتدائاً از مدینه به جهت اینکه این مکان جایگاه اصلی حضور ائمه و اصحاب و شاگردان بوده، داریم و از طرفی هم امامان (ع) به جهت در امان ماندن از غفلت و فراموشی گفته‌هایشان، شاگردان خود را تشویق به نوشتن سخنان و قول‌هایشان می‌کردند.
.
تقریباً بعد از جنگ جمل با هجرت حضرت علی (ع) به کوفه و به‌تبع آن ورود تعدادی اصحاب و تابعین به این شهر، با جمع‌آوری نوشته‌های و سخنان ائمه (ع) مکتب حدیثی پرباری در کوفه شکل می‌گیرد. بعدها شاهد هجرت علما و شاگردان به کوفه هستیم.

عامل رشد و تقویت مکتب حدیثی در کوفه